آیا واقعا جادو وجود دارد؟

مطمئنا تمام دوستانی که سری کتاب های هری پاتر را خوانده اند، همیشه برای چند لحظه هم که شده در مورد این که آیا جادو يا انسان هایی با عنوان جادوگر وجود دارند ، فکر کرده اند. انجام هر کاری فقط با تکان دادن یک چوبدستی و گفتن یک طلسم و افسون برای هر کسی بسیار هیجان انگیر است. برای بررسی این موضوع، در این مطلب می خواهیم به موضوع خیلی جذاب جادو و جادوگری بپردازیم .

مفاهیمی که غالبا دارای معانی متفاوت هستند ولی به جای یکدیگر استفاده می شوند ، شامل سحر، جادو، طلسم و شعبده است که در ادامه به صورت مختصر هر کدام توضیح داده میشود:

طلسم (talisman):
طِلِسم نوشته‌ای از کلمات، اشکال ،ارقام و جداول است که دعانویسان، جادوگران و فال‌بینان، بسته به میزان ماندگاری مورد نظرشان، روی کاغذ ، تکه فلز يا پوست حیوانات نقش می‌کنند. تفاوت مهم میان دعا و طلسم این است که دعا را به زبان مرسوم و کامل می‌نویسند، ولی در طلسم کلماتی از دعا را با حروف ناخوانا، خط ، نقطه و حروف شکلی می‌نویسند و به همین دلیل فهم نوشته‌های روی آن برای همه ممکن نیست. نام واژه طلسم از یونانی (τέλεσμα) به عربی (طِلَسم و جمعش طلاسم) و فارسی وسپس به زبان‌های اروپایی مانند انگلیسی (talisman) راه یافته‌است. پاره‌ای بر این باورند که این طلسم بر پایه دعایی که هنگام ساخت آن خوانده شده یا روی آن نوشته شده باشد دارای اثر و توانایی خواهد بود.

سحر (sorcery) :
ورد خواندن و انجام عملیات بدنی، بدون کاربرد وسایل، سحر خوانده می شود.سحر عملی خارق العاده است که گاهى یک نوع چشم‏بندى و تردستى نيز محسوب ميشود و گاه تنها جنبه روانى ، خیالى و تلقینى دارد. گاه با استفاده از خواص ناشناخته فیزیکى و شیمیایى بعضى از اجسام و عناصر و گاه از طریق کمک گرفتن از شیاطین انجام می گیرد. ساحران، افراد منحرف و دنیاپرستى هستند که اساس کارشان بر تحریف حقایق است. در اغلب موارد از توجه بیش از حد عده ای به خرافات و اوهام، سوء استفاده مي کنند. بدیهی است که افزایش سطح آگاهی های مردم، بهترین راه برای مقابله با این گونه امور محسوب می گردد.

جادو (magic) :
این کلمه از واژهٔ «Magus» گرفته شده است. در فارسی قدیم به موبدان ستاره شناس آیین مهر پرستی (ميتراييسم) ، «maguš» یا «مجوس» گفته می شد که به معني «مربوط به منطقه Medes» بوده است. Medes نیز خود به معنی «قلمرو ماد» است. پس از فتح ایران، اعراب، زردشتیان را مجوس می خواندند. واژهٔ «مجیک» با حروف فارسی در نوشته‌های کهن ایران به چشم می خورد. مثلاً اوستا کتاب مقدس زرتشتیان اشاره به مغ‌ها (روحانیون مهر پرستی)دارد که بعد از آموزش‌های مجیک به سطح ماگی یا مجیکن نایل می‌شدند. در کتب ایجاد تغییری در عالم مادّه به روشی فراطبیعی به ارادهٔ جادوگر را جادو می دانند.البته به مجموع کارهای خارق العاده ای که به اراده جادوگر با به زبان اوردن افسون انجام می شود جادو گفته می شود . به فردی هم که این اعمال را انجام می دهد جادوگر یا ساحره گفته می شود.شاید نقطه ی آغاز این مبحث مشخص نباشد و ریشه در تاریخ و افسانه ها داشته باشد.البته گاهي این مفهوم را مترادف با شعبده بازی و یا سحر قرار میدهند که درست به نظر نمی رسد.شاید بتوان نقطه اوج شهرت جادو و جادوگری را همزمان با انتشار رمان هری پاتر دانست.

شعبده بازی (jugglery):
شعبده بازی علمی است که در آن اعمال محیر العقولی توسط شعبده باز انجام می گیرد.شعبده بازی علمی بسیار دقیق و ظریف می باشد و فرد انجام دهنده باید از سرعت عمل بسیار بالایی برخوردار باشد.شعبده بازی شامل علوم فیزیک، شیمی و ریاضی است، حقه، سرعت دست و پنهان کاری توسط وسیله يا دست در هنر شعبده بازی نقش بسیار اساسی دارند. این هنر هیچ گونه محدودیتی ندارد و هر کسی در هر سن و وضعیتی می تواند یک شعبده باز باشد. در شعبده بازی با روش های خاص ، قوانین طبیعت را بصورت وارونه جلوه میدهند. در واقع هیچ عمل غیر ممکنی انجام نمی گيرد، بلکه فقط با انجام یکسری حرکات خاص قوانین طبیعت را که غیر ممکن است، بصورت ممکن نمایش میدهند .

با توجه به توضیحاتی که داده شد، روشن است که مفاهیم بالا یکسان نیستند و هر کدام مفهوم خاص خود را دارند. در این قسمت، به بررسي ديدگاه اديان مختلف در مورد جادو و جادوگری ميپردازيم.

جادو در دین یهود و مسیحیت :
کتاب تورات به کرات به مزمت و نکوهش جادو و جادوگری یا استفاده از نیروهای غیرالهی پرداخته است. مانند:
به احضاركنندگان روح و جادوگران مراجعه نكنيد. خواستار ناپاك شدن به وسيله ي آن‏ها نباشيد. من خداوند هستم. تورات کتاب لاویان فصل 19، آیه 31
چيزي را با خونابه نخوريد فال نگيريد. غيب‏گويي نكنيد. فصل 19، آیه 26
جادوگر را زنده نگذار. تورات کتاب خروج فصل 22 آیه 17
ولی منابع تاریخی از قوم یهود، چهره‌ای انس یافته با خرافات و جادوگری گزارش می‌دهد، آن‌ها از این ابزار برای بهره‌جویی بیش‌تر از متاع دنیا و تسلط بر دشمنان خود سود جسته اند.
رواج جادوگری در روزگار کهن، نه فقط در میان مردان بنی‌اسرائیلی بلکه در میان زنانشان هم شگفت‌آور بوده است، به گونه‌ای که شیمعون بن شطح -قرن اول قبل از میلاد- در یک روز هشتاد زن جادوگر را اعدام کرد. مبارزه با جادو در میان مسیحیان سابقه طولانی دارد.
منابع تاریخ آورده‌اند که دادگاه تفتیش عقاید در موارد زیادی برای پرداختن به جرائم جادوگران تشکیل می‌شد و حکم به اعدام و سوزاندن جادوگران می‌داد. از دیدگاه تلمود (گنجینه دینی کهن یهود) جادوگر، مجرم و محکوم است؛ زیرا از اوامر تورات سرپیچی کرده است، در حالی که شعبده‌باز با اين حال که تأیید نمی‌شد، مجرم هم به حساب نمي آمد.
تلمود هر نوع سحر، جادو و فال‌گیری را به شدت محکوم کرده است؛ تا جایی که جادوگری را اعمال مخصوص بت‌پرستان می‌داند. با همه تلاش‌هایی که از جانب بعضي از علمای یهود برای از میان بردن سحر و جادو به عمل آمد،‌ این خرافات در بین عوام يهود ، نفوذ کرد. در فصل هجدهم سفر تثنیه، صورت‌هایی از سحر و جادو که میان بت‌پرستان آن زمان معمول بوده، ارائه شده و تورات، فرزندان اسرائیل را از چنین اعمالی منع کرده است.

جادو در دین اسلام:
جادو و جادوگری در دين اسلام به شدت نهی شده است.از دیدگاه دین اسلام جادو و جادوگری وجود دارد. امام علی علیه السلام می فرمایند： ساحر به مانند کافر است. در دین اسلام حتی حد شرعی برای آن تعیین شده است و حد کسی که سحر و جادو می کند اعدام می باشد. هرگونه تلاشی در این راستا شامل یادگرفتن ، یاد دادن ، استفاده کردن و.... حرام می باشد و از گناهان کبیره به شمار می آيد. در آیه 102 و 103 سوره بقره صریحا به آن اشاره شده است. نکته مهمی که قرآن همواره به صورت ظریف به آن اشاره می کند سحر کردن چشم تماشاچیان می باشد. علما غالبا بر این اعتقاد هستند که سحر و جادو به آن صورتی که در باور مردم وجود دارد ،وجود خارجی ندارد و حتی اگر وجود هم داشته باشد با صدقه و دعا قابل بازگشت است.
به نظر می رسد با توجه به شواهد موجود وجود جادو امری غیر قابل انکار می باشد، ولی این که دین مبین اسلام به شدت با آن برخورد کرده و آن را عملي مذموم ميداند، باعث شده که در میان ایرانیان به حاشیه رانده شود. ولی همانطور که گفته شد در دین یهود و مسیحیت حتی با وجود بر حذر داشتن انسان ها از آن، هنوز افرادی به دنبال دستیابی به آن هستند و شيوع این امر را می توان به وضوح در جوامع غربی مشاهده کرد. با این تفاسیر پذیرفتن یا نپذیرفتن این مفهوم يا دنبال کردن یا نکردن آن، امری کاملا اختیاری می باشد.