روشهای بودجه ریزی

شامل روشهاي بودجه ريزي برنامه اي ، عملياتي ، برمبناي صفر و بودجه ريزي متداول مي باشد.

الف _ بودجه ريزي برنامه اي :

بودجه اي است كه در آن اعتبارات برحسب وظايف ، برنامه ها و فعاليتهايي كه سازمان دولتي در سال مالي اجراي بودجه براي نيل به اهداف خود بايد انجام دهند ، پيش بيني شده باشد. بعبارت ديگر ، در بودجه برنامه اي مشخص مي شود كه دولت و دستگاههاي دولتي در سال اجراي بودجه ، اولا داراي چه اهداف ، وظايف و مقاصد مصوب مي باشند و ثانيا براي نيل به اهداف و مقاصد مذكور ، بايد كدام برنامه ها ، عمليات و فعاليتها را با چه ميزان اعتبارات انجام دهند . در بودجه برنامه اي برخي از كشورها ، فقط برنامه ها به فصول هزينه تفكيك مي شود اما در برخي ديگر از كشورها ، فعاليتها و طرحها نيز به صورت فصول هزينه پيش بيني مي شوند. آنچه كه مهم است نظام حسابداري دولتي بايد عينا شبيه بودجه ريزي كشور باشد يعني اگر فقط برنامه ها را به تفكيك فصول نگهداري مي كند ، نظام حسابداري دولتي نيز به همين ترتيب باشد و الي آخر.

ب _ بودجه ريزي عملياتي :

بودجه اي است كه براساس وظايف ، عمليات و پروژه هايي كه دستگاه هاي اجرايي تصدي اجراي آنها را بعهده دارند ، تنظيم مي شود. در تنظيم بودجه عملياتي به جاي توجه به كالاها و خدماتي كه دولت خريداري مي كند و يا به عبارتي به جاي توجه به وسايل اجراي فعاليتها ، خود فعاليتها و مخارج كارهايي كه بايد انجام شود ، مورد توجه قرار مي گيرد. در بودجه عملياتي ، علاوه بر تفكيك اعتبارات به وظايف ، برنامه ها ، فعاليتها و طرحها ، حجم عمليات و هزينه اجراي عمليات دولت طبق روشهاي علمي مانند حسابداري قيمت تمام شده محاسبه و اندازه گيري مي شوند.

ج _ بودجه ريزي برمبناي صفر :

طبق معمول ، در فرآيند تهيه بودجه ، هزينه هاي سال پيش كه به مصرف رسيده به عنوان يك نقطه آغاز به حساب مي آيد يعني براساس بودجه سنوات قبل ، يكسري از اقلام را حذف و يكسري ديگر اضافه مي كنند. در روش بودجه ريزي بر مبناي صفر، هر فعاليت از مبناي صفر شروع مي شود و در اين روش هزينه هاي آينـده به هـزينه هاي گذشته بستگي ندارد. در اين روش براي ريالــي از بودجه كه پيش بيني مي شود بايد توجيهي وجود داشتـه باشــد كه آيا لازم است يا خــير؟ بعبارتي ديگر براي ادامه دادن يا توقف يك فعاليت ، يك توجيه لازم است.

د _ بودجه ريزي متداول :

بودجه اي است كه در آن اعتبارات هر دستــگاه اجرايـــي بـه تفكيك فصـول هزينه مشخص مي گردد. در اين روش بودجه ريزي ، نوع و ماهيت هزينه ها نشان داده مي شود، ولي مشخص نمي گردد كه هر هزينه براي نيل به كدام هدف منظور يا اجراي كدام برنامه يا فعاليت خاص انجام شده است.