جک و جیل ایرانی

این مطلب درمورد یکی از گونه های درمعرض انقراض ایرانه.....خرس بلوچی

اطلاعات فوری:

راسته:گوشت خواران

خوانواده:خرس ها/FAMILYUSIDAE

نام انگلیسی:AsianBlackBear

Baluchistan bear))

نام فارسی:خرس سیاه/خرس بلوچی

نام بلوچی:مم/هرس

وضعیت حفاطتی:در خطر انقراضCR

زیستگاه جهانی:پاکستان تا ژاپن،تایلندو جنوب شرقی سیبری

زیستگاه در ایران:کرمان،بلوچستان و هرمزگان

تغذیه:گیاه خوار

مشخصات ظاهری:

ازخانواده خرس ها دوگونه خرس قهوه ای و خرس سیاه درایران زندگی می کنند.خرس سیاه را میتوان با لکه سفیدی که با شکل 7روز سینه اش دارد از خرس قهوه ای شناخت.ضمن اینکه خرس سیاه از خرس قهوه ای کوچکتروکمی لاغرتراست.طول سروتنه اش از 120تا180سانتی متراست.باگوش هایی گردکه از گوشهای خرس قهوه ای بزرگتراست و چشم هایی ریزونزدیک بهم.قدخرس سیاه بالغ به90سانتی مترمیرسه ووزنشم به نسبت سن و سالش از حدود50تا170کیلو گرم تغییر میکندخرس هامث انساناروی کف پاهاشون رامیرن و به اصطلاح کفرون.ردپاشونم شبیه انسانه ولی یکم پهن تروبزرگترکه میشه ردناخونای بلندشونوراحت دید.لبای خرسا،چه سیاه چه قهوه ای به لثه نچسبیده تاخرس بتونه باجلوبردن لباش حشراتوازتو سوراخشون بمکه.خرس سیاه مث خرس قهوه ای بویایی فوق العاده ای داره ولی بینایی چشمهای ریزش ضعیفه.

عادتای رفتاری:

خرس های سیاه یا همون خرسای بلوچی خودمون که بلوچ ها مم صداش میکنن شب گردن. اواخرغروب از لانه شون بیرون میان ودنبال غذامیگردن و قبل ازینکه هو روشن شه به لانشان برمیگردند.به همیندلیل تصویر چنتایی ازونارو وختی که درحال شبگردی بودن رویت کرده و خیلامونوراحت کرده که خرس های بلوچی هنو منقرض نشدن.بالارفتن از درختا مهم ترین مهارت خرس های سیاه است.چون گیاه خوارن بالا رفتن از درختا برای خوردن میوه هاش مهارت اصلی شون برای زنده موندنه.خرس های سیاه دوس دارن تنها زندگی کنن و لونه هاشونو توی غارهایاحفره هایی که باریختن صخره هابوجود اومدن میسازن.گرچه خیلی ازماحس کرده ایم خرس های سیاه ارام هستن اما یک خرس سیاه بیشتراز یک خرس قهوه ای حالت تهاجمی داره.شایدچون ازانسانهاخاطره خوبی نداره اماتابحال گزارش نشده که توایران قبل ازینکه انسانی سربه سرش بزاره بهش حمله کنه.اما وختی اهالی روستا یا باغدارهاخرس بلوچی راباعث ازبین رفتن درخت هاشون میدوننو بهش حمله میکنن خرس سیاه روی دوپاش وایمیسه سعی میکنه با نعره زدن و پنجه نشون دادن از خودش حفاظت کنه.خرسای ماده برای اینکه بتونن مراقب توله هاشن باشن مهاجم ترن.خرس های سیاع درایران معمولا به خواب زمستونی عادت ندارن گرچه توزمستون که غذا کمو سخت پیدا میشه تحرکشون کمترمیشه.اما خرسای سیاه تو سیبری حتما 4-5ماه میخوابن ودرطول این مدت از ذخیره چربی بدنشون استفاده میکنن.

زیستگاه:

رد خرس های سیاه ایران رامیشود بیشتر در جنوب شرقی ایران،درجاهایی که درختچه های دازو زیتون رشد میکنندزد.از مناطق مرزی بلوچستان باپاکستان تامیناب و جیرفت.منطقه کوهستانی مهرستان نیکشهر قصر قند لاشار اهوران و رشته کوه بیرک هم محل زندگی خرس بلوچی است.این خرس های ظاهرا بلوچی در مناطق کوهستانی و جمگلی جنوب کرمان مناطق کوهستانی ده بکری و کهنوج هم زندگی میکنند و در کوه های بشاگرد ورودان هم دیده شده اند.البته در سالهای اخیر خرس های سیاه در ایران حال و روز خوشی ندارند.انقدر که از یوزپلنگ های ایران هم بیشتر در معرض انقراض هستند.نیک شهر از لحاظ شرایط محیطی بهترین محل برای زدگی شان است.شهری که دوربین های انجمن کوچک حمایت از خرس بلوچی موفق شده یکی دوتوله راروی درخت های داز(درخت هایی شبیه نخل زینتی)رویت کنند.

اقدامات حفاظتی:

پروژه های حفاظتی جدی ای برای بقای خرس سیاه در ایران انجام نشده.گرچه محیط زیست بلوچستان سعی کرده یک جشنواره به اسم ((جشنوارخه مم))برگزار کند تا مردم محلی به خصوص بچه هاراباخرس سیاه بیشتر اشناشوندووقت دیدن خرس های بلوچی درباغ هایشان انهاراازبین نبرند.مهدی چلانی مستند سازی است که چند سال اخیر دومستند((مم،خرس سیاه بلوچی))و((خرس کوچولو))راساخته.

تولید مثل:

ازتولید مثل انها اطلاعات زیادی دردسترس نیست ولی معمولااواخر تابستان جفت گیری میکنند.دوره بارداری اش حدود7ماه است و بعدهربارداری معمولا دوتوله خرس به دنیا می اید.بعد یک هفته چشمانشان راباز میکنندو ارام ارامرشد میکنند،سه ماه و نیم شیر میخورند و تادویا سه سالگی در کنار مادرشان میمانند.بعدازسه سالگی توله خرس هامیتوانندخودشان پی غذا بگردندوچون توانایی عجیبی برای بالا رفتن از درختان دارند شاخه های بالایی درختان هم برای خوردن میوه های تازه برایشان مناسب است هم بهترین مکانی است که میتواننددران زندگی کنند.هر خرس سیاه حدودا25سال عمر میکندو حدوداهردوتاسه سال یکبار باردار میشود.

غذا:

گرچه خانواده خرس هااز راسته گوشت خوارانند و خرس قهوه ای بزرگترین گوشت خوار ایران است اما خرس های سیاه گیاع خوارندو از میوه وجوانه درختان تغذیه میکنند.انهابرای رسیدن به میوه ها بیشتر از بقیه گونه های خرس ها بالای درخت میروند.در مناطق کم ارتفاع بلوچستان که درختچه های داز زیادند میوه وجوانه انتهای درخت که نرمو مغذی اند غذای اصلی خرس های سیاه هستند.درمنطقه کوهستانی بادام وحشی انجیر زیتون وزردالوغذای اصلی خرس های سیاه حسوب مشوندخرماهم غذای مورد علاقه خرس های بلوچی است .انقدر که برای خوردن خرمااز درخت نخل15متری بالا میروند.خرس سیاه معمولاشبها برای غذاخوردن از لانه بیرون میزندو گاهی مجبور میشود چندین کیلومترراه برود تابه یک درخت میوه دار برسد.چون خرس های سیاه گیاه خوار و گاهی همه چیزخواهر هستند از حشرات و مهره داران کوچک هم تغذیه میکنند.چند گزارش محدودهم وجود دارد که خرس سیاهی درمنطقه سربازبه دام اهلی حمله کرده و چند گوسفند کشته.وقتی غذابه اندازه کافی دردسترس خرس سیاه نباشد کندوهای زنبور عسل هم غذای خوبی برای خرس ها هستند.کندوهایی که التبه خوردنشاناسیب مستقیمی به زنبور داران محلی میشود.

عوامل تهدید کننده:

خرس سیاه قدرت خوبی دارد که خودش رابامحیط اطرافش وفق بدهد وباخوردن غذاهای مختلف که ممکن است غذای اصلی اش نباشد زندگی کنند اما همین قدرت تطبیق باعث شده هر سال روستاییان تعدادی توله خرس که برای خوردن خرما بالای درختان نخل میروند رادستگیر کنند یابکشند.خطر دیگربهم خوردگی بکری محیط زندگیشان است دراین شرایط مخفیگاه خرس های سیاه قابل دسترس میشودو شکارچی هاراحت میتوانند وخرس هاراازبین ببرند.کمبود غذای طبیعی هم انهارامجبور میکند که به محل زندگی انسان ها نزدیک شود وبه وسیله روستایی هایی که خرس های سیاه راخطری برای باغ هاوکندوهای عسلشان میدانند شکاریاکشته شوند یابااتومبیل ها وقت گذشتن از جاده ها تصادف کند.همه این عوامل و همه ترازان هابهم خوردن اکوسیستم طبیعی زندگی انها باعث شده تعداداین خرس های زیبا روز به روز کمتر شود متاسفانه اهالی پاکستان هنوز خرس های سیاه را برای فروش درسیرک ها شکار میکنند.