امشاسپندان یاران اهورامزدا

سلام خیلیا گفته بودن الهه های ایران باستانو بزارم خب منم الهه پیدا نکردم( یعنی پیدا کدرم مطلبش کم بود) دیدم امشاسپندان کار نویسنده ها رو راه می ندازه

منبع ویکی پدیا (خخخخ همه مطلبای من شده ویکی پیدا خخ)

امشاسپندان یا اَمِشَه سپَنتَه جمع امشاسپند است که امشاسفند، اموسپند و امهوسپند نیز گفته‌اند. امشاسپندان از صفات پاک اهورامزدا هستند. در هیچ جای گات‌ها به واژهٔ امشاسپند بر نمی‌خوریم ولی از همهٔ آنها کراراً به صورت مجردات و صفات اهورامزدا یاد شده‌است. این از خصایص دین زرتشتی است که هر یک از صفات خداوند، یکی از ایزدان نگهبان جنس بشر است.چنین به نظر می‌رسد که این‌ها تجریدهایی تشخص یافته باشند. اما آن‌ها چیزی بیش از مفاهیمی مجرد بوده‌اند، چرا که زرتشت آنان را محترم می‌شمرده است

شش امشاسپندان عبارت‌اند از:

۱- وهمن یا وُهومَنَه یا بهمن به معنی اندیشه نیک است که در طرف راست اهورامزدا می‌نشیند و تقریباً نقش مشاور او را دارد. موکّل و پشتیبان حیوانات سودمند در جهان است. با انسان و اندیشهٔ نیک انسان ارتباط دارد؛ چون مظهری از خرد آفریدگار است. زیرا از طریق اندیشهٔ نیک است که به شناخت دین می‌توان رسید. او اندیشهٔ نیک را به ذهن ادمیان می‌برد و ایشان را به سوی آفریدگار رهبری می‌کند؛ و پس از مرگ نیز روانِ پارسایان را خوشامد میگویدو آنان را به بالاترین بخش بهشت رهنمون می‌شود.زردشت نیز از طریق او به درگاه اورمزد بار می‌یابد. همکاران او در میان ایزدان،ایزد ماه و ایزد گوشورن(ایزد موکّل بر چهارپایان) هستند ایزدان رام و سپهر و زروان نیز در زمرهٔ یاران او به شمار آمده‌اند. او گزارشی روزانه از اندیشه و گفتار و کردار مردمان تهیه می‌کند. این امشاسپند مذکر و رقیب اهریمنی او اکومن است.

۲- اشه وهیشته یا اَرته وهیشته یا اُردیبهشت به معنی اشه یا ارتی (راستی) است که زیباترین امشاسپندان و نمادی است از نظام جهانی، قانون ایزدی و نظم اخلاقی در این جهان. سخنِ درست گفته شده، آیین خوب برگزار شده، گندم بسامان رشد کرده و مفاهیمی از این نوع، نشانه‌ای از اردیبهشت دارند. او نیایش‌ها را زیر نظر دارد. آنانکه اریبهشت را خشنود نکنند از بهشت محرومند. این امشاسپند نه تنها نظم را در روی زمین برقرار می‌سازد، بلکه حتی نگران نظم دنیای مینُوی و دوزخ نیز هست و مراقبت می‌کند که دیوان، بدکاران را بیش از آنچه سزایشان است تنبیه نکنند. نمایندهٔ این جهانی او آتش است. از اوقات روز وقت نیمروز(رَپیثوین)به او تعلق دارد. یاران او ایزدان آذر،سروش،بهرامونَریوسنگ هستند. این امشاسپند مذکر و رقیب اهریمنی او ایندره است.

۳- خشتره وییریه یا خشَثرَه وَئیریه یا شهریور. به معنی شهریاری و سلطنت مطلوب است. او مظهر توانایی، شکوه، سیطره و قدرت آفریدگار است. در جهان مینُوی، او نماد فرمانرواییِ بهشتی و در گیتی نماد سلطنتی است که مطابق میل و آرزو باشد، ارادهٔ آفریدگار را مستقر کند، بیچارگان و درماندگان را در نظر داشته باشد و بر بدی‌ها چیره شود. همکاران او ایزد مهر،ایزد خورشیدو ایزد آسمان هستند و ایزدان هوم،بُرزایزد،اردوی سوره آناهیتاوسوکهستند. اوست که در پایان کار جهان همهٔ مردمان را با جاری کردن فلزگداخته‌ای خواهد آزمود. رقیب اهریمنی این امشاسپندِ مذکر؛ساوول است.

۴- ] یا سپندارمذ. به معنی اخلاص و بردباریِ مقدس است. سپندارمذ با نمادی زنانه، دختر اورمزد به شمار می‌آید و در انجمن آسمانی در دست چپ او می‌نشیند. چون ایزد بانوی زمین است، به چهارپایان چراگاه می‌بخشد. زمانی که پارسایان در روی زمین، که نماد این جهانی اوست، به کشت و کار و پرورش چهارپایان می‌پردازند یا هنگامی که فرزند پارسایی زاده می‌شود او شادمان می‌گردد و وقتی مردان و زنانِ بد و دزدان بر روی زمین راه می‌روند آزرده می‌شود. همانگونه که زمین همهٔ بارها را تحمل می‌کند، او نیز مظهری از تحمل و بردباری است. یاران او در میان ایزدان؛اردوی سوره آناهیتاو ایزد بانوان دینواَرد/اَشی هستند. در دوران منوچهر زمانی که افراسیاب آب را از ایرانشهر بازمی دارد، سپندارمد به یاری منوچهر می‌آید. دشمن این ایزد مؤنث ناهیه/نانگهیثیه است.

۵- هـَئوروَتات یا خرداد. به معنی تمامیّت، کلیّتو کمال است و مظهری از مفهوم نجات برای افراد بشر. آب را حمایت می‌کند و در این جهان، شادابی گیاهان مظهر اوست. همکاران این امشاسپند مؤنث ایزد تیشتروبادوفروَهر پرهیزکارانهستند. در دوران حملهٔ اهریمن آب را به یاری فروهرها می‌ستاند. به باد می‌سپارد و باد آن را با شتاب به سوی کشورها می‌برد و به وسیلهٔ ابر می‌باراند. دشمن او تریز نام دارد.

۶- اَمِرِتات (امُرداد) یا مرداد. به معنی بی مرگی است و تجلی دیگری از رستگاری و جاودانگی. سرور گیاهان است. او گیاهان را برویاند و رمه گوسفندان را بیفزاید. او می‌کوشد که گیاهان پژمرده نشوند. همکاران او ایزدان رَشن،اَشتاد و زامیاد هستند. این امشاسپند مؤنث است و زریز دشمن اهریمنیِ اوست.

لازم است ذکر شود که در برخی از ادبیات دینی، امشاسپندان در جهان مادی دارای نقشی به عنوان نگهبان شش گروه از آفریده‌های جهان هستند:وهمن نگهبان جانوران سودمند، اشه وهیشه نگهبان آتش، خشتره وییریه نگهبان فلزات، سپنته آرمیتی نگهبان زمین، هیوروتات نگهبان آب، امرتات نگهبان گیاهان. همچنین در متون مزدیسنایی متأخر امشاسپند هفتمی که سروش است نیز به شمار امشاسپندان افزوده شده‌است، اما در متون اوستایی سروش از رده امشاسپندان نیست. سرَوشَه یا سروش به معنای اطاعت یا انضباط، یکی از محبوب ترین چهره‌های دین زردشتی است. این ایزد در همهٔ آیین‌های دینی حضور دارد، زیرا او در نیایش‌ها و سرودهای مردمان جای دارد و خدایی است که نیایش‌ها را به بهشت منتقل می‌کند. سروش را در سرودش به عنوان سَروَر منایک دینی به یاری می‌خوانند و از آن جا که مناسک زردشتی نیروی موثری است که بدی را نابود می‌کند، از این رو، سورش نیز چون جنگجوی مسلّح و بهترین در هم کوبندهٔ دروغ توصیف شده است. با تبر جنگی اش کاسهٔ سر دیوان را خرد می‌کند و به ه=اهریمن ضربه می‌زند. دشمن و رقیب اهریمنیِ او اَیشمَه/خشم است. سروش جهان را در شب هنگامی که دیوان این سو و آن سو پرسه میزنندپاسداری می‌کند. او نخستین کسی بود که گاهان را بر خواند و برسُم را گسترد و دعاها را تقدیم اهورامزدا کرد. سروش کسی است که روان را پس از مرگ خوشامد می‌گوید و از آن مراقبت می‌کند. همراه با مهر و رشن بر داوری روان ریاست دارد.

کمله دیوها رو هم بزارم همین جا دیگه

سرکردگان دیوان هستند و در ردهٔ نخست موجودات بد مینُوی قرار دارند. آنها شش سردیو (به قولی هفت سردیو) مقابل امشاسپندان هستند که به ترتیب عبارتند از:

نقش برجستهٔ از دیوان در دیواری در آنگکور، کامبوج

اکومن (اَکه مَنه) دشمن بهمن است و مادی است از بداندیشی و آشتی ناپذیری. او پیام آور اهریمن است.

ایندرَه (اِندَر) دشمن اردیبهشت است. در آثار ودایی نام خدایی بسیار نیرومند است و بیشتر صفات او به ایزد بهرام و تعدادی از صفاتش به مهر منتقل شده است و خود در باورهای ایرانی به صورت دیوی در آمده است که آفریدگان را از نیکویی کردن بازمیدارد. او ضد نظم و ترتیب است. تحت تأثیر تفکرات روحانیان ساسانی، این صفت را هم به او نسبت داده‌اند که مانع کُستی بستن می‌شود.

ساوول (سَروَه) دشمن شهریور است و نمادی از شهریاری بد و ستمکاری. احتمالاً همان رودرَه سَروَه خدایی از تبار دَئِوَههای هندی بوده است که در ایران، شهریاری بد و ظالم را تجسم می‌بخشد.

ناهیه (نانگهیثیه) دشمن سپندار مذ که افربدگان را از قانع بودن باز می‌دارد و آنان را ناراضی می‌سازد. احتمالاً تجسم ناستیه خدایی از دَئِوِه‌های هندی است. گاهی ترومد را که یکی از دیوان نشان دهندهٔ غرور و نخوت است بدلی از ناهیه دانسته‌اند.

تَیریز (تئیری) دشمن خرداد که گیاهان و دامها را به زهر می‌آمیزد.