مومیاییها شاید در تاریخ باستانشناسی ژاپن جایی نداشته باشند، اما این كشور چند مومیایی طبیعی دارد كه از چند هزار سال قبل با عنوان مومیاییهای راهب شوكوشینبوتسو (Sokushinbutsu) شناخته میشوند.
مومیایی شینویوكای شونین Shinnyokai Shonin مشهورترین این مومیاییهای تاریخی است كه در مقبره دایینیچی بو در كوه مقدس یودون نگهداری میشود.
بر اساس تحقیق باستانشناسان، این مومیایی باستانی به نوعی خود مومیایی شده است، زیرا براساس رسمی قدیمی در آیین بودا او میبایست برای جاودانه شدن در 3 سال آخر عمرش تنها خشكبار و غلات ویژه و پوست و ریشه درختی خاص را مصرف كرده و تنها چایی سمی را مینوشید كه از شیره ضعیف شده درختی به نام اوروشی تهیه میشد.
كوهی كه این مومیایی در آن نگهداری میشود در واقع به واسطه ویژگیهای اقلیمی اطرافش در بهار هوا ذرات اسید آرسنیك دارد كه در نگهداری این مومیاییها به خودی خود كمك میكند.
راهبهای دخمه صومعه سیسیل
اما از دیگر سو، یك اتفاق بسیار ساده باعث شد تا چندی پیش بزرگترین مجموعه مومیاییهایی عصر جدید كشف شوند. این اتفاق در حالی افتاد كه دخمه صومعه سیسیل ایتالیا گشوده شد و بازدیدكنندگان از این دخمه، نزدیك به 8 هزار جسد مومیایی شده در حالی كه با میخهای درشت به دیوار آویخته شده بودند را كشف كردند.
باستانشناسان در بدو ورود با اتاقی روبهرو شدند كه پر بود از اسكلتهای بیشمار انسانهایی كه كنار هم ایستاده بودند و نكته قابل توجه آن بود كه تمامی مومیاییها بر اساس شغلی كه داشتند كنار هم قرار گرفته بودند. آنها در بدو ورود با اتاقی مربوط به دكترها، اتاقی مربوط به زنان، اتاقی مربوط به دخترهای ازدواج نكرده و البته اتاقی نیز مخصوص كودكان روبهرو شدند.
باستانشناسان پیبردند این اجساد كه به طور طبیعی مومیایی شدهاند مربوط به مراسمی مذهبی هستند كه در نوع خود بینظیر است.
براساس اطلاعات به دست آمده، قدیمیترین نعش موجود در این مقبره مربوط به راهبه سیلوسترو گابیو مربوط میشود كه سال 1599مرده است. باستانشناسان او را سرسلسله جمع شدن این همه مومیایی كنار هم میدانند. او معتقد بود هوای خشك میتواند باعث ایجاد مومیایی طبیعی در انسانها و البته زندگی دائمی آنها شود. به همین علت جنازهها را از دیوار آویزان میكرد تا مایعات درون بدن آنها بتدریج خارج شود و سالها بعد جنازههایی كه مانند میوههای خشك شده تغییر حالت داده بودند را با سركه میشست و بعد از آن بود كه لباسهای مردگان را برای ایستادن همیشگیشان در حالت مومیایی تنشان میكرد.
مومیایی مسافر
اما وقتی از مومیاییهای طبیعی كمی دور میشویم به مومیاییهای مدرن نزدیك میشویم.
مومیایی بعدی در واقع شاید مشهورترین مومیایی مدرن باشد كه شاید بسیاری در مورد ماجرای اعجاب برانگیز آن باخبر باشند.
ولادمیر ایلیچ لنین، رهبر انقلاب بولشویكهای روسیه همین مومیایی مشهور است كه در 21 ژانویه 1924 مرد.
شاید او هرگز باور نمیكرد در مقابل نگاه كمونیستی او كه به زندگی پس از مرگ باور نداشت، بسیاری از همفكرانش میخواستند با مومیایی كردن او به زعم خودشان جاودانهاش كنند. او وقتی مرد دولت كمونیستی آن زمان تصمیم گرفت برای آنكه همیشه نگاه مردم به جنازه رهبرشان بیفتد، آن را مومیایی كنند. به همین منظور در سال 1930 قبر لنین پس از دفن دوباره نبش شد تا به شهر تیمن در شمال روسیه و در سیبری انتقال یابد.
این گروه ویژه از آن به بعد مقرراتی را برای نگهداری از این مومیایی وضع كردند تا تابوت وی در دمای 16 درجه سانتیگراد و رطوبت 80 تا 90 درصد نگهداری شود.
در این مدت لباسهای لنین به دقت هرچه تمامتر شسته و اتوكشی خاصی میشود. جالب آن است كه هر 3 سال یكبار لنین دارای یك دست كت و شلوار نو میشود.
ناراحتكننده است كه پس از بحران اقتصادی جهان كه فراگیر شده مسوولان تهیه وجوهات برای نگهداری و حفاظت از جسد مومیایی لنین دوران سختی را پشتسر گذاشتند و نتوانستند كت و شلوار ابریشمی نویی برای وی تهیه كنند.
فیلسوف مومیایی
مصریان باستان اعتقاد داشتند حفظ بدن مومیایی شده، روح را بعد از مرگ قدرتمند ساخته و این روح قدرتمند شده میتواند به جسد بازگردد. این جمله كلیشه بسیاری از مطالبی است كه با موضوع مومیایی همراه است. این تفكر اما سالها بعدتر از حكومت فرعونهایی كه میخواستند برای همیشه زنده بمانند بر انسانهای مدرن نیز تاثیر گذاشت.
سالها بعد از مومیایی شدن توت آنخامون فرعون مصری، این بار ایده مومیایی شدن توسط جرمی بنتهام، فیلسوف اخلاقگرای انگلیسی محقق شد تا وی در كنار این اندیشه معروف كه وظیفه قانونگذار باید این باشد كه حداكثر خوشی و آسایش را برای حداكثر افراد تامین كند به این موضوع بیندیشد كه راستی مومیایی شدن چه طعمی دارد.
وقتی این فیلسوف كهنه كار انگلیسی در 6 ژوئن 1832 درگذشت وصیتنامهای نوشت كه سالها بعدتر از وی اسطورهای در میان مومیاییهای جهان ساخت.
بنتهام در وصیتنامهاش از خویشاوندانش خواست پس از مرگ، تمامی ثروتش به بیمارستانی محلی در انگلیس داده شود، اما شرط او این بود كه همیشه در جلسات هیات مدیره حاضر باشد.
وی دكتر هاوارد اسمیت را برای تدارك مومیایی جسد خویش انتخاب كرد. اسمیت اسكلت را مهیا كرد و یك شبیه مومی از سر بنتهام ساخت و به آن چسباند، سپس لباس و كلاه مناسبی هم برایش تهیه كرد. به این ترتیب 92 سال تمام جرمی بنتهام در تمام جلسات حضور یافت.
اما سالها بعد باستانشناسان به رمز و رازی جدید در مورد این مومیایی پی بردند. اینكه متاسفانه مومیاگر انگلیسی صدها سال قبل بخوبی نتوانسته بود از عهده این كار برآید. سر این فیلسوف به طور درست مومیایی نشده و وی مجبور شده بود سر مصنوعی برای بدن این فیلسوف ایجاد كند. وی برای این كار سر اصلی را مدتی پنهان كرده بود، ولی در انتها مجبور شد در مقابل بدن اصلی این مومیایی قرار دهد. باستانشناسان اكنون سر اصلی این مومیایی را برای جلوگیری از تجزیههای احتمالی به محیط امنی غیر از اتاق جلسات هیات مدیره آن بیمارستان انتقال دادهاند.