حضرت نوح

نوح (به عبری: נוֹחַ) یکی از شخصیت‌های اصلی ادیان ابراهیمی است که داستان او در تورات، انجیل و همچنین قرآن ذکر شده‌است. در کتاب پیدایش که یکی از کتاب های اصلی تورات و انجیل است، از او به عنوان فرزند لمک، نهمین نسل از نسب آدم، نخستین کشاورز و پرورش دهنده تاکستان یاد شده‌است. طبق نقل‌های تورات، هنگامی که یهوه (خدای یهود) از فساد و تباهی فرزندان آدم به خشم آمد و تصمیم به نابودی آنها با برپا داشتن طوفانی به طول چهل روز و چهل شب نمود، نوح به‌خاطر پرهیزکار بودنش، مورد عفو او قرار گرفت و خداوند به او امر نمود تا یک کشتی بزرگ بنا کند و همسرش، فرزندانش (سام، حام و یافث) و همسران آنها و از هر حیوان، یک جفت نر و ماده را با خود ببرد تا از طوفان در امان بمانند. همچنین نسل انسان‌های جهان را از سه فرزند او سام، حام و یافث می‌دانند. نوح در دین اسلام دارای اهمیت زیادی بوده و اولین پیامبر اولوالعزم است.

وح در تورات داستان نوح در فصل های ۶ تا ۹ کتاب آفرینش ذکر شده‌است. نوح در سال پانصدم زندگی خود سه پسر به نام های سام، حام و یافث داشت. در سال ششصدم خداوند که از گمراهی نسل آدمی اندوهگین شده بود، تصمیم به نابودی تمام آنها گرفت و لیکن به نوح که مرد درستکاری بود، دستور داد که کشتی بزرگی بسازد تا نسل تمامی موجودات بعد از طوفان ادامه پیدا کند. در تورات آمده‌است که پس از طوفان او اولین مردی بود که قدم بر روی زمین گذاشت و تاکستان بزرگی ایجاد کرد و شراب نوشید. حام فرزند نوح برهنگی پدر خود را دید و این اتفاق را برای برادران خود نیز بازگو کرد و در نتیجه نوح او را نفرین (نفرین حام) کرده و زمین او را به سام داد. نوح سیصدو پنجاه سال بعد از طوفان در سن نهصدو پنجاه سالگی درگذشت و سن او بیشترین سنی است که در تورات و انجیل برای یک انسان ذکر شده‌است.

دیدگاه یهودیان در بین علمای یهودی در مورد درستکار بودن نوح اختلافاتی وجود دارد. در تورات ذکر شده‌است که او «درستکاری در میان نسل خود» بود و از این رو بعضی عقیده دارند درستکاری او نسبی بوده و تنها در زمان مردم خود که همگی گمراه بودند فردی درستکار محسوب می‌شود، و لیکن در مقایسه با زمان ابراهیم او فردی درستکار محسوب نمی‌گردد. آنان همچنین اشاره می‌کنند که نوح برای کسانی که قرار بود در زمان طوفان قربانی گردند، دست به دعا بر نمی‌دارد، در حالی که ابراهیم برای مردم قوم لوط قبل از عذاب دعا می‌کند. ولیکن در داستان تورات، نوح هیج سخنی نمی‌گوید و فرمان های خدا را مو به مو اجرا می‌کند. اما بعضی دیگر از دانشمندان یهودی اعتقاد دارند که این مسئله که ساخت کشتی ۱۲۰ سال به درازا کشیده است، نشان دهنده تلاش نوح برای دادن مهلت بیشتر به گناهکاران است.

نقاشی از کشتی نوح

دیدگاه مسیحیان در انجیل پیتر از نوح به عنوان پیامبر درستکار یاد شده‌است. در کتاب لوک، از طوفان نوح به عنوان مثالی برای روز قیامت ذکر شده‌است که همانند آن طوفان، در قیامت زمان نابودی گناهکاران رخ می دهد. در کتاب دیگری از پیتر از کشتی نوح همانند باپتیسم یاد شده‌است که همان گونه که باپتیسم انسان ها را نجات می‌دهد، کشتی نوح نیز انسان ها را نجات داد. در قرون بعد از عیسی، نوشته‌های مسیحی، کشتی نوح را همانند کلیسا دانسته‌اند که همان گونه که کلیسا مردم را به رستگاری می رساند، کشتی نوح نیز مردم را به رستگاری رهنمون می شود. در مسیحیت قرون وسطی معمولاً از سه پسر نوح (سام، حام و یافث) به عنوان پدران سه قاره شناخته شده (سام/آسیا، حام/آفریقا و یافث/اروپا) یاد می‌شد. در قرن ۱۸ و ۱۹ معمولاً از نفرین ذکر شده در تورات در مورد حام (نفرین حام) به عنوان دلیلی برای مقبول بودن برده داری سیاهپوستان آفریقایی یاد می‌گردید.

دیدگاه مسلمانان نوح یکی از مهمترین پیامبران قران بوده و یکی از پیامبران اولوالعزم است. در قران ۴۳ بار نام نوح ذکر شده‌است که نشان دهنده اهمیت داستان او از دیدگاه قرآن است. همچنین سوره‌ای در قرآن به نام او (سوره نوح) وجود دارد. داستان قرآن همانند داستان تورات از تلاش نوح برای هدایت قوم خود و نافرمانی آنان است. ولیکن در قرآن نامی از سه پسر نوح (سام، حام و یافث) برده نشده‌است و تنها به داستان یکی از پسران نوح بدون ذکر نام که از فرمان پدر سرپیچی کرده و به هلاکت می رسد، اشاره می شود. نوح در قرآن دارای القاب مختلفی از جمله «رسول امین» (پیامبر امین) و «عبداً شکوراً» (بنده سپاسگزار) است. همچنین در سوره آل عمران ذکر شده‌است که "ان الله اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهیم وآل عمران علی العالمین" که بیانگر آن است که خداوند خاندان آدم، نوح، ابراهیم و عمران را بر جهانیان برتری داده‌است. هم چنین در قرآن ذکر شده (سوره ۶۶ آیه ۱۰) که همسران نوح و لوط با این که در نکاح پیامبرانی درستکار بودند، به آنها خیانت کرده و از یاران دوزخ شدند. مفسراننیازمند منبع] نام همسر نوح را والِعه یا واعِله ذکر کرده‌اند.

در داستان قرآن اشاره شده‌است که نوح تلاش زیادی برای هدایت کردن قوم خود به پرستش خدای یکتا کرد، ولی مردمش او را مسخره می کردند و او را دروغگو و دیوانه می خواندند (سوره ۱۱ آیات ۲۷ - ۳۲، سوره ۵۴ آیه ۹) و حتی او را تهدید به سنگسار کردند (سوره ۲۶ آیه ۱۱۶). خداوند به او وحی می‌کند که غیر از کسانی که تاکنون ایمان آورده‌اند، هیچ کس دیگری ایمان نخواهد آورد (سوره ۱۱ آیه ۳۶) و او به ساخت کشتی سرگرم شد، در حالی که اشراف قوم او وی را مسخره می‌کردند. هنگامی که طوفان فرو فرستاده می‌شود، پسر نوح از فرمان او سرپیچی می کند و به کشتی نمی‌آید، نوح از خداوند درخواست شفاعت برای او می‌کند، ولی خدا تاکید می‌کند که پسر او از کافران است و باید نابود گردد. نوح در مقابل فرمان خدا تسلیم می‌گردد و پسر او از بین می‌رود.