بی خانمان اثر هکتور مالو

بی­خانمان Sans famille. رمانی از هکتور مالو (1) (1830-1907)، نویسنده فرانسوی، که در 1878 منتشر شد و با توفیق فراوان مواجه گشت. این نویسنده پرکار، که رومن کالبری (2) (1869) او پیشتر کودکان را مسرور کرده بود، در این کتاب نیز قوه تخیل و فن بیان و مخصوصاً انگیزش عواطف را ماهرانه به کار می­گیرد. این رمان سرگذشت رمی(3)، کودکی سر راهی است. زن مهربانی به نام ننه باربرن (4)، او را پیدا می­کند و «ارباب ویتالیس» او را به قیمت چهل فرانک می­خرد. ویتالیس پیرمرد ریش­سفیدی با لهجه ایتالیایی است که پوستینی به تن دارد. و یک دسته سیار حیوانات تعلیم دیده را هدایت می­کند: سه سگ که باهوش­ترینشان کاپی، سگی سفید است و میمونی به نام ژولی کور (5) که لباس ژنرالهای انگلیسی را به تن دارد. رمی همکار محبوب این جمع می­شود. آنها پای پیاده در جاده­ها پیش می­روند و در هر دهکده برای اجرای نمایش کمدی توقف می­کنند. زندگی آنها در نوای چنگ و نی­لبک و ویلن و نیز در گرسنگی و سرما خلاصه می­شود. ویتالیس به زندان می­افتد و رمی با سه پول سیاه در جیب باید نیازمندیهای دسته را تأمین کند. او با بانوی انگلیسی محترمی ملاقات می­کند که دخترش محبت رمی را به دل می­گیرد. ویتالیس از زندان آزاد می­شود و با همراهانش به راه خود ادامه می­دهد و نزد رمی اعتراف می­کند که او در واقع آوازخوانی قدیمی است. آنها گردش خود را به دور فرانسه ادامه می­دهند، پیرمرد از سرما می­میرد و رمی به استخدام باغبانی در حومه پاریس درمی­آید که دختر لالش به نام لیز قلب رمی را دربرمی­گیرد. همه‌ی محصولات باغبان بر اثرتگرگ از میان می­رود و به خاک سیاه می­نشیند و ناتوان از ادای قرضهایش به زندان می­افتد. رمی دوباره پیاده­روی در جاده­ها را از سر می­گیرد؛ به زودی با نوجوانی ایتالیایی به نام ماتیا، که با مهارت تمام ویولن می­نوازد، شریک می­شود و کار آنها کم­کم بالا می­گیرد. رمان، سرانجام پس از یک رشته ماجراهای مهیج که در طی آن رمی پدر و مادرش را در لندن پیدا می­کند، خاتمه می­یابد. داستان پایان خوشی دارد: مادرش همان بانوی انگلیسی است و او با لیز ازدواج می­کند که لال مادرزاد نبوده و از بیماری­اش شفا می­یابد. رمی، کودک سر راهی، کودک دزدیده شده فروشندگان دوره­گرد، از این پس در «قصر پدرانش» زندگی می­کند و ماتیا در نواختن ویولن به مهارت شوپن می­رسد... توفیق بی­خانمان مرهون صداقت و صمیمیت نقالی است که به مردم احترام می­گذارد و لحنی را برگزیده است که خوشایند سنین کودکی است. هکتور مالو، در عین حال نویسنده­ای اخلاقی است و تعلق خاطری به زندگی جدید و احساس عمیقی از رنج انسانها دارد. علاقه­اش به تعلیم و دقت موشکافانه­اش در تشریح محیطها و موقعیت‌ها، موجب تجدید چاپهای مکرر کتاب او برای استفاده در مدارس ابتدایی شد.