(انواع عناصر داستانی) شماره هشتم : پایان تلخ و شیرین

قیافه ی مخاطب بعد از تجربه ی یک پایان تلخ و شیرین تاثیرگذار

بالاخره پیروزی فرا رسید! بدی شکست خورد و مردم نجات پیدا کردن. دیگه خطری کسیو تهدید نمی کنه و قهرمانا آماده ی گرفتن پاداششونن. وقتشه که عشاق دست همو بگیرن و به طرف خورشید در حال غروب قدم بزنن ...
... پیروزی فرا رسید؟ پس چرا کسی هورا نمی کشه؟ چرا همه حالشون گرفتست؟ چرا همه دارن در کنار فکر کردن به چیزایی که به دست آوردن، به چیزاییم که از دست دادن، فکر می کنن؟
جایی بین پایان خوش و پایان غم انگیز، پایان تلخ و شیرین قرار دارد. این پایان در صورتی اتفاق میفتد که پیروزی بهای سنگینی داشته باشد، در صورتی که بنا بر دلایلی، قهرمانان نتوانند از پاداش اعمالشان تمام و کمال لذت ببرند، در صورتی که در طول حوادث داستان وجودی با ارزش از بین برود و دیگر اوضاع هیچ وقت مثل قبل نشود. پایان تلخ وشیرین به طور کلی پایانی مثبت محسوب می شود، ولی پایان مثبتی که کمی غم و دلتنگی هم با آن مخلوط شده است. اغلب این پایان ها نتیجه ی این هستند که روند داستان وقوع پایانی خوش را غیرممکن سازد. اگر بخواهیم با دید بی طرفانه نگاه کنیم، در مقایسه با پایان های تلخ وشیرین، در برخی از پایان های خوش چیزهای بیشتری از بین می روند یا به طور غیرقابل برگشتی خراب می شوند، بنابراین پایان تلخ و شیرین بیشتر به جو کلی پایان داستان می پردازد، نه صرفا وزن کردن چیزهای از دست رفته.
تعدادی از دلایل رقم خوردن پایان تلخ و شیرین:
- هنگامی که یک زوج به خاطر دلایلی که به نفع خودشان یا اطرافیانشان است، مجبور به جدا شدن از یکدیگر شوند.
- هنگامی که قهرمان داستان فراموش شود یا ناشناس باقی بماند و به خاطر فداکاری هایش پاداشی کسب نکند.
- هنگامی که چیزی غیرقابل بازیابی نابود شود و معصومیت قهرمان و یا دنیای داستان را نیز همراه با خود برای همیشه از بین ببرد. (اصطلاحا پایان یک عصر)
- هنگامی که رسیدن به پیروزی فقط با قربانی شدن و فداکاری عزیزان قهرمانان (یا خود آن ها) امکان پذیر باشد. بعضی مواقع هم این قربانی شدن بیهوده انجام می شود و هیچ کس از آن سودی کسب نمی کند.
- هنگامی که فقط شخصیت و یا شخصیت های اصلی پایانی خوش کسب کنند و بقیه در یاس و ناامیدی باقی بمانند.
- هنگامی که شخصیت پلید کشته شود، ولی نقشه های فعلیش به ثمر رسیده باشند. قهرمانان باید دیر یا زود با نتایج آن ها روبرو شوند و خودشان هم از این موضوع آگاه هستند.
- بعضی مواقع هم داستان به پایانی کاملا خوش ختم می شود، ولی باز هم ادامه پیدا می کند و در آخر به سرانجام غیرقابل اجتناب مرگ همه ی شخصیت ها ختم می شود.
پایان های تلخ وشیرین در داستان هایی که در دنیا و شخصیت پردازیشان مرز مشخصی بین خوبی و بدی وجود ندارد، مرسوم هستند و شرایطی که در آن شخصیت ها نمی دانند که باید به عنوان قدم بعد چه کاری انجام دهند، معمولا نوعی مقدمه چینی برای رسیدن به این پایان است.
بنا بر دلایل واضح، در فانتزی های حماسی (High Fantasy) پایان تلخ و شیرین زیاد یافت می شود. پایان حماسه ای که در آن پلیدی پیروز شود و دنیا به پایان برسد، اصطلاحا " حال گیری محض" است، ولی از طرفی دیگر، شکست دادن دشمن نهایی بدون پرداخت بهایی سنگین اصلا رضایت بخش نیست.
هم چنین داستان هایی که قهرمان آن به بیش از یک نفر دل ببندد (به طور مثال، درگیر شدن در یک مثلث عشقی) خواه ناخواه به پایانی تلخ و شیرین ختم می شوند، چون به سرانجام رساندن این گونه ماجراهای رمانتیک بدون این که کسی در آن آسیب ببیند، اکثر مواقع غیرممکن است.
نمونه هایی از آثار داستانی معروف که پایان تلخ و شیرین دارند: