آگاه‌سازی‌ها
پاک‌کردن همه
پشت کنکوری ها
1
ارسال
1
کاربران
2
Reactions
4,102
نمایش
شروع کننده موضوع 05/10/1394 1:39 ب.ظ
- تعريف بافت شناسي(Histology)
بافت شناسي يكي از زير شاخه هاي علوم پايه زيست شناسي كاربردي محسوب ميشود كه به بررسي بافت هاي بدن در اندام مختلف بدن ميپردازد و يكي از دروس اختصاصي پيرا پزشكي و پزشكي محسوب ميشود. بافت شناسي با ديگر زير شاخه هاي همانند پاتو لوژي(آسيب شناسي) جنين شناسي و آناتومي و ... ارتباط فراواني دارد. اين زير شاخه خود به دوبخش بافت شناسي عمومي كه معروف به جنرال هيستو لوژي و بافت شناسي تخصصي كه به اسپشل هيستولوژي معروف است. بخش عمومي به بررسي چهار بافت اصلي بدن(پوششي، پيوندي، عصبي، عضلاني) ميپردازد و بخش خصوصي مربوط به مطالعه بافت هاي تخصص يافته همانند خون است. پس ميتوان نتيجه گرفت كه با هماتولوژي(خون شناسي) ارتباط تنگاتنگي دارد.
- توضيحات اوليه در مورد بافت
بافت از تجمع سلولها بوجود می‌آید و سلولها از لایه‌های زایشی جنین ، منشا می‌گیرند. لایه‌های زایشی از یک زیگوت بوجود می‌آیند. لایه‌های زایشی در سه طبقه بیرونی (اکتودردم) ، میانی (مزودرم) و درونی (آندودرم) قرار گرفته‌اند. اندامهایی نظیر پوست و مشتقات آن و سیستم عصبی از اکتودرم منشا می‌گیرند. مزودرم ، اندامهایی نظیر دستگاه گردش خون ، قلب ، دستگاه ادراری ، دستگاه تناسلی ، عضلات ، استخوانها و غضروف را می‌سازد. آندودرم دستگاه گوارش و غدد ضمیمه را ایجاد می‌کند.
بطور کلی چهار نوع بافت اصلی به نام بافتهای پوششی ، پیوندی ، عضلانی و عصبی در بدن وجود دارند. سایر بافتها در واقع اشکال تغییر شکل یافته همین بافتها هستند. با ایجاد بافتها ، اندامها شکل می‌گیرند و هر عضو از مجموعه چندین بافت ساخته شده است.
- آشنايي با چهار بافت اصلي
بافت پوششی
بافت پوششی بیرونی‌ترین و درونی‌ترین سطح هر اندام را می‌پوشاند. مانند آندوتلیوم (پوشش درونی رگهای خونی) یا مزوتلیوم (پوشش سطح بیرونی قلب ، شش و دستگاه گوارش). این نوع بافت ممکن است از اکتودرم ، مزودرم و یا آندودرم منشا بگیرد. برای مثال پوشش پوست اکتودرمی است ولی پوشش رگهای خونی مزودرمی است. بافت پوششی اندام ممکن است دارای برجستگی (جوانه چشایی) ، چین خوردگی (کریپتهای روده) ، و یا پرز (روده کوچک) باشد این ساختارها سطح اندامهای مربوطه را افزایش می‌دهند.
بافتهای پوششی در بدن وظایف متعددی دارند بافت پوششی بر روی بخش غیر سلولی قرار گرفته است که باعث ارتباط پوشش اندام با بافتهای زیرین می‌شود این قسمت غشای پایه نام دارد که در اغلب اندامها دیده می‌شود. به استثنای سینوزوئیدها و مویرگهای لنفی که غشای پایه ممتد ندارند. غشای پایه شامل گلیکوپروتئینهایی به نام لامینین و انتاکتین. رشته کلاژن IV و رشته‌های شبه کلاژن (شبکه ای) است. پروتئینی به نام هپارین سولفات و فیبرونکتین از دیگر ترکیبات غشای پایه است.
ساختار انواع بافتهای پوششی
بافت پوششی به دو شکل ساده (تک لایه‌ای) و مطبق (چند لایه‌ای) در بدن وجود دارد.
- بافت پوششی ساده: این نوع بافت فقط دارای یک لایه سلولی است که بر روی غشای پایه قرار گرفته است این بافت سه نوع است. بافت پوششی ساده مکعبی ، بافت پوششی ساده استوانه‌ای و بافت پوششی ساده سنگفرشی از انواع این بافتها هستند.
- بافت پوششی مطبق
وظایف بافت پوششی
بافت پوششی به عنوان محافظ بدن و ترشح مواد مانند غدد ترشحی درون ریز و برون ریز و دفع مواد مانند بافت پوششی کلیه و جذب مواد مانند بافت پوششی روده و دریافت حس مانند مخاط بینی و نرم کردن مانند مخاط روده و تکثیر مانند بیضه و تخمدان نقش دارد.
بافت پیوندی
چون این نوع بافت دارای سلول و ماده زمینه‌ای با ویژگیهای خاصی است لذا قادر به انجام کارهایی است که با نام آن متناسب است. این نوع بافت ، ارتباط بین بافتها را برقرار می‌سازد ضمن اینکه به دلیل وجود سلولهایی مانند هیستوسیت ، پلاسموسیت ، ماست سل و انواع سلولهای خونی قادر به حفاظت و نگهداری بدن نیز هست. در ضمن سلولهایی نظیر فیبروبلاست و مزانشیم تمایز نیافته دارد که در مواقع لزوم کار ترمیم را انجام می‌دهند.
انواع بافت پیوندی
انواع بافت پیوندی
خون ، غضروف و استخوان هر سه خود نوعی بافت پیوندی هستند هر چند که خون ، سیال غضروف نیمه جامد و استخوان سخت است. کار خون دفاع و تغذیه اندامها و اکسیژن رسانی است و کمبود یا افزایش آن باعث ایجاد بیماری می‌شود. با وجود اینکه گویچه‌های خون در هر لحظه از بین می‌روند ولی بخشهایی در بدن وجود دارند که اعمال خونسازی را انجام می‌دهند کلیه اعمال خون سازی با تغییر سلول مادر یعنی هموسیتوبلاست انجام می‌گیرد.
غضروف بافتی قابل ترمیم است وممکن است نرم ، نظیر غضروف شفاف قابل انعطاف نظیر غضروف ارتجاعی و سخت مانند غضروف رشته‌ای باشد. استخوان یکی از سخت‌ترین انواع بافت پیوندی است. سختی آن بیشتر به یک ماده پلاستیکی شباهت دارد تا به یک سنگ. زیرا کاهش کلسیم آن را نرم می‌کند و کاتیونهایی نظیر سرب ، استرانسیم و رادیم جانشین کلسیم می‌شوند و سختی استخوان را از بین می‌برند. استخوان نظیر دیگر بافتهای پیوندی ، شامل ماده زمینه‌ای و سلولهای بافت استخوانی است. ماده زمینه‌ای به دو صورت بی‌شکل و شکل‌دار وجود دارد.
بافت ماهیچه‌ای
سه نوع بافت ماهیچه‌ای صاف ، مخطط و ماهیچه قلب وجود دارد ماهیچه قلب وجود دارد. ماهیچه صاف دوکی شکل است و فیلامنتهای آن اکتین ، میوزین و دسمین هستند. علاوه بر تفاوتهایی که در ترکیب شیمیایی فیلامنتها وجود دارد طرز قرار گرفتن فیلامنتها متفاوت است. ماهیچه صاف از نظر عملکرد غیر ارادی است و فعالیت آن را عوامل خارجی کنترل می‌کنند در حالی که عملکرد ماهیچه مخطط ارادی و قابل کنترل است.
هر ماهیچه از چند رشته یا فیبر ساخته شده است که واحد ساختاری ماهیچه‌ها مشابه سلولها در بافتهای دیگر بدن است. هر فیبر ، علاوه بر ویژگیهای سلول بدن ، فیبریل نیز دارد. فیبریلها از فیلامنتها ساخته شده‌اند. ماهیچه قلب تشابه بسیار با ماهیچه مخطط دارد، تفاوتهایی نیز در ساختار آن مشاهده شده است برای مثال سارکولم در دو ماهیچه با یکدیگر تفاوت دارند و به جای تریاد در ماهیچه مخطط ، دیاد در ماهیچه قلب وجود دارد. وجود صفحات ارتباطی تفاوت دیگر ماهیچه قلب و ماهیچه مخطط است.
بافت عصبی
منشا بافت عصبی اکتودرم است و سلولهایی به نام نوروبلاست آن را می‌سازند. واحد ساختاری بافت عصبی نورون است که تحریکات را به تنهایی از راه سیناپس با نورونهای دیگر هدایت می‌کند انواع نورون وجود دارد و چهار نوع نورون یک قطبی ، دو قطبی ، چند قطبی و نورون پورکنژ در بدن وجود دارد. از تنه نورون زوایدی به نام دندریت و اکسون خارج می‌شوند که بر روی آنها غلافهای میلین و شوان قرار دارند.
بر حسب وجود یا عدم وجود این دو غلاف ، چهار نوع رشته عصبی در بدن یافت می‌شود و همچنین بر حسب طول آکسون دو نوع رشته عصبی وجود دارد. سیناپسها نیز انواع مختلف دارند برخی آکسوسوماتیک و بعضی آکسودندریتیک هستند. بافت عصبی نیز دارای بافتهای پشتیبان است که منشا آنها در اعصاب مرکزی از لوله عصبی ودر اعصاب محیطی از هلال عصبی است. نوروگلیها یا بافتهای پشتیبان از طریق عمل تبادل مواد ، ماکروفاژ و تصفیه بافت عصبی را حفظ و نگهداری می‌کنند.
- میکروسکوپ و لزوم استفاده از آن در مطالعات بافت شناسی
یکی از نکات قابل ذکر در مورد لزوم استفاده از میکروسکوپ ، اشاره به محدودیتهای چشم انسان در دیدن اجسام ریز است. بطوری که قدرت تفکیک (resolution) چشم انسان ، یعنی فاصله دو نقطه‌ای که جدا از هم دیده می‌شوند، در حدود 0.1 میلیمتر و کوچکترین ساختمان قابل مشاهده بوسیله آن حدود 40 میکرومتر می‌باشد. بنابراین برای مشاهده ارگانیزمهای بسیار ریز و سلولهای تشکیل دهنده بافتها ، انسان ، نیازمند استفاده از ابزارهای کمکی برای چشم است.
متداولترین ابزار مورد استفاده برای مطالعه ساختمان بافتها و ارگانها ، میکروسکوپ می‌باشد. میکروسکوپهایی که در آنها از نور استفاده می‌شود به میکروسکوپ نوری موسوم هستند و قدرت تفکیک آنها در حدود 0.2 میکرون است. میکروسکوپهای نوری دارای انواع مختلفی می‌باشند که عبارتند از: میکروسکوپ نوری معمولی ، میکروسکوپ فلورسانس ، میکروسکوپ پلاریزاسیون ، میکروسکوپ زمینه تاریک و میکروسکوپ فاز متضاد. از میکروسکوپهای فوق با توجه به قابلیت هر کدام برای اهداف گوناگون استفاده می‌شود. در مطالعات هیستولوژیکی از میکروسکوپ نوری معمولی استفاده می‌شود.
- آماده سازی بافت (Tissue Preparation)
برای مطالعه بافت و ارگانهای مختلف توسط میکروسکوپ باید آنها را به روش خاصی آماده کرده و به ضخامت 5 تا 10 میکرون برش داد، به این اعمال در مجموع ، آماده سازی بافت می‌گویند که با روشهای متعدد مانند نمونه برداری ، ثابت کردن ، آبگیری ، آغشته سازی ، قالب گیری ، مقطع گیری ، چسباندن و رنگ آمیزی انجام می‌گیرد.
-------------------------------------
با تشكر از دانشنامه مجله رشد
هدف از اين مطلب آشنايي بيشتر با بافت هاي بدن جانوران است و در آينده كتاب هاي رفرنسي در اين مورد در سايت فرار خواهد گرفت
mehrnab_m2 and danialdehghan2 reacted
