قواعد عربی دوم انسانی، شش درس آخر

به نام خدا
جزوه ی عربی سال دوم دبیرستان.
از نواسخ ابتدا تا درس آخر
درس ده: اولین نواسخ ابتدا
1- نواسخ ابتدا چیستند؟
کلماتی هستند که وقتی پشت جمله اسمیه می آیند اعراب جمله را نسخ میکنند، یعنی اعراب(وضعیت ته کلمه) جدیدی را جانشین قبلی میکنند. هر وقت این ادوات از جمله اسمیه حذف شوند جمله به حالت عادی بر میگردد.
2- اولین گروه نواسخ ابتدا: کان و خواهرانش
کان واخواتها(و خواهرانش) گروهی از نواسخ ابتدا هستند که اسم را مرفوع(درست است، اسم مرفوع است اما باز هم مرفوع میشود.) و خبر را مرفوع میکنند.
مثلا:
علیُ العالمُ
انَّ علیُّ العالمً
فهرست اسم های کان: اصبح،، لیس، صارت، مادام، مازال.
3- انّ و خواهرانش
اسم را منصوب میکنند و خبر را مرفوع.
برای حفظ کردن اسامی این گروه شعر زیبایی وجود دارد:
انَّ کانَّ لَیتَ
لکنَّ لَعَلَّ، ناصب اسمند و رافع در خبر، ای هموطن.
4- افعال مقاربه:
افعال مقاربه افعالی هستند که خبر از نزدیکی و امید داشتن به چیزی یا شروع شدن چیزی میدهند. این نواسخ تنها بر سر جمله ی اسمیه ای می آیند که خبر آن جمله باشد. به خاطر اینکه که معانی سه گانه ای دارند به سه دسته تقسیم میکنیم.
A. افعال قرب: به معنای نزدیکی هستند و فقط بر سر فعل های ماضی و مضارع می آیند. مثل: کادَ و اَوشَکَ
B. افعال رجاء: رجا به معنای امید است.این افعال در مورد امید داشتن به کاری خبر میدهند. و فقط بر سر صیغه های ماضی می آیند. مانند: عَسَی.
C. افعال شروع: افعالی که بر شروع کاری دلالت میکنند. و فقط بر سر صیغه های ماضی می آیند. مثل: بدا، شَرَعَ، اخذ و جعل.
5- لای نفی جنس: یکسری لا بر سر جمله فعلیه می آید که اسم را منصوب و خبر را مرفوع میکند. اما تفاوتش با سایر نواسخ در قسمت های زیر است.
I. اسم لای نفی جنس همواره نکره است، برای همین الف و ا=لام نمگیرد.
II. اسم غالبا مبنی بر فتح است و تنوین ندارد.(یعنی َ میگیرد.)
III. خبر لای نفی جنس مثل خبر مبتدا است و میتواند شبهه جمله، جمله و یا اسم باشد. اعرابش هم معمولی است.
6- مفعول فیه:
در ابتدا بگذارید عرض کنم که ما در عربی یک مفعول به داشتیم که خودش را از معنی تشخیص میدهیم. معنی اش در فارسی. بسیار ساده است. اما در مورد مفعول فیه:
قید زمان و قید مکان (که نشان دهنده زمان و مکان وقوع جمله است) را مفعول فیه میگویند که در آن حرف جر مقدر است.(این را در مثال متوجه میشوید.)
1- دخلتُ علی فی البیتِ: در اینجا به دلیل مجرور بودن اعراب منصوب است.
2- علی دخلتُ البیتَ: در اینجا بیت مفعول فیه است.
همانطور که در جمله ی بالا میبینید علی به خانه(یک مکان) وارد شد.
یک مثال سخت که خودتان باید اعراب کنید:
انّی دعوتُ قومی لیلا و نهارا
7- ترکیب های اضافی و وصفی:
این قسمت هم سخت است و هم آسان. سخت از این نظر که کمی در قسمت اعراب شما را اذیت میکنند و آسان از این نظر که مفهوم های ساده فارسی خودمان هستند، برای همین توضیح نمیدهم.
دو نکته درباره اعراب: در ترکیب های اضافی، مضاف الیه(مضاف اعراب خودش را دارد) همواره مجرور است و کسره میگیرد.
در ترکیب های وصفی، صفت از اعراب موصوف(هرچی میخواد باشه باشه) پیروی میکند!
اما در مورد جایگاهشان:
در حالت عادی که جایگاه معمولی خودشان را دارند(موصوف در ابتدا و بعد صفت، در ترکیب اضافی، مضاف در ابتدا و مضاف الیه در بعد.) ولی اگر ترکیب وصفی اضافی بشه به شکل زیر هستند.
مبتدا+موصوف+مضاف الیه+صفت
این خیلی مهم است.
برای اینکه خوب یادبگیرید مثال زیر را حتما حل کنید:(جواب بعد از حل شدن داده میشود.)
جمله زیر را به عربی برگردانید:
کتابخانه بزرگ مدرسه کوچک ما
قیافه اش ساده مز نه ولی گولشو نخورید خیلی سخت است.
8- کوچک ها و نسبت ها:
در عربی ما خیلی خوبه که کلمات رو خلاصه کنیم. مثل فارسی. مثلا مرد کوچک رو ما میگیم مردک. مردی اهل ایران رو میگیم ایرانی.
در عربی نیز همینطور است.
i. برای کوچک کردن یا تصغیر(مردک): کلمه را به وزن فعیل میبریم.(البته فقط صفت ها). مثلا: طفل=طفیل
ii. برای نسبت: مثلا طهران رو یه ی نسبت میزنیم. مثلا فاطمه=فاطمی