ثریا اسفندیاری بختیاری، همسر دوم محمدرضا پهلوی. وی در اول تیر ۱۳۱۱ در اصفهان به دنیا آمد. پدرش، خلیل، پسر اسفندیارخان سردار اسعد بختیاری و از افراد با نفوذ ایل بختیاری بود. خلیل که در ۱۳۰۳ ش برای تحصیل به برلین رفته بود، با اوا کارل آلمانی که روسی الاصل بود، ازدواج کرد. ثریا تا هشت‌ماهگی در ایران بود و پس از آن خانواده‌اش او را با خود به برلین بردند. وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ ش به اتفاق خانواده‌اش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه‌ی آلمانی‌های مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی، فراگرفت. تا ۱۳۲۰ ش ثریا در آن مدرسه به تحصیل پرداخت ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم، مدارس آلمانی تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ ش وارد مدرسه‌ی مبلّغ (میسیونر) های انگلیسی شد و تا پانزده‌سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ ش به همراه خانواده‌اش به سویس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسه‌ای در لندن تکمیل کرد.

بعد از جدایی محمدرضا پهلوی از همسرش، فوزیه، خانواده‌اش برای ازدواج مجدد او تلاش کردند. فروغ ظفر، از بستگان نزدیک ثریا، برای آشنایی شاه و ثریا اقدام نمود. ثریا در مهر ۱۳۲۹ به ایران آمد، ولی پس از برگزاری مراسم نامزدی، بر اثر بیماری حصبه، مدتی در بیمارستان بستری گردید. سپس مراسم ازدواج او و شاه در تالار آیینه‌ی کاخ مرمر در ۲۳ بهمن ۱۳۲۹ برگزار شد.

ثریا در روابط خود با زنان دربار پهلوی سازش‌ناپذیر بود؛ شمس و تاج‌الملوک اولین دشمنان ثریا بودند و کاخ مادر شاه به کانون مخالفت با او بدل شد. وی بعدها اشرف را بر دیگران ترجیح داد. ثریا نفوذ زیادی در شاه داشت، چنان‌که به سبب مخالفت او با ازدواج شهناز (دختر بزرگ شاه) با اردشیر زاهدی، مدت‌ها این وصلت به تعویق افتاد.

ازدواج ثریا و شاه مقارن با نخست‌وزیری رزم‌آرا و مشاجرات مجلس با دولت وی بر سر ملی شدن صنعت نفت و نیز نگرانی شاه از وقوع کودتا به رهبری رزم‌آرا بود.

ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت. مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.

ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.